Nierozwiązana zbrodnia. Heinz Reinefarth i Powstanie Warszawskie

Das unbewältigte Verbrechen. Heinz Reinefarth und der Warschauer Aufstand

dr Philipp Marti, autor książki „Sprawa Reinefartha”, w rozmowie z Filipem Gańczakiem i Maciejem Foks

Pomnik ok. 12 000 mieszkańców Woli oraz pacjentów, lekarzy, studentów medycyny i pracowników Szpitala Wolskiego przy ul. Płockiej, którzy zginęli w okresie od 5 do 12 sierpnia 1944 r. podczas tłumienia powstania warszawskiego , zostali zamordowani przez Niemców w okolicach ul. Górczewskiej. (fot. Maciej Foks)

Historia Heinza Reinefartha zaczyna się na długo przed II wojną światową. Był członkiem NSDAP i SS od 1932 roku, ale jego kariera w tym czasie nie była do końca typowa w porównaniu z innymi ludźmi, którzy później wspinali się na wyższe stanowiska w państwie hitlerowskim. W latach 30. Reinefarth nie chciał spalić wszystkich mostów.

TAk. Od lat dwudziestych był przypisywany do grupy tzw. nacjonalistów völkisch i był przekonanym narodowym socjalistą jeszcze przed przejęciem władzy przez Hitlera. Był jednym z pionierów ruchu narodowosocjalistycznego w regionie Cottbus, gdzie pracował. Nie przełamał jednak mostów do życia cywilnego. Miało to wiele wspólnego z jego pracą: był prawnikiem i bardzo dobrze zarabiał. Wprawdzie był wielokrotnie pytany przez znajomych z SS, którzy chcieli go popchnąć – przede wszystkim przez Kurta Daluege, szefa policji porządkowej – ale dla niego, o ile można wywnioskować ze źródeł, powód nie był wystarczająco duży aby pracował na pełny etat przy zmianie aparatu SS i policji. Można tylko spekulować o przyczynach. Ale to oczywiste że korzyści płynące z jego dostatniego życia klasy średniej przeważają nad tym. Mimo to mógł pracować dla sprawy narodowosocjalistycznej.

W książce Michaela Wildta „Pokolenie nieuwarunkowanych” autor mówi o grupie ludzi, którzy, podobnie jak Reinefarth, urodzili się około 1900 roku, wywodzili się ze średniego społeczeństwa, byli dobrze wykształceni (głównie humaniści lub prawnicy) i widzieli możliwość kariery w SS w czasie kryzysu gospodarczego, tj. w wieku około 30 lat. Reinefarth właściwie odpowiadałby temu idealnemu typowi. Ale jego kariera to tak naprawdę kariera wojenna. Bez wybuchu wojny ta kariera prawdopodobnie by nie istniała. Heinz Reinefarth poszedł na wojnę jako normalny żołnierz Wehrmachtu. Choć w SS był Hauptsturmführerem – co odpowiadałoby stopniowi Hauptmanna w armii regularnej – w Wehrmachcie na początku wojny był strzelcem rezerwy.

W 1939 brał udział w kampanii polskiej. Czy możesz powiedzieć coś więcej na ten temat?

Ten okres jest raczej w cieniu innych wydarzeń. Na przełomie 1939 i 1940 roku Reinefarth był najpierw w szkole podoficerskiej, a wkrótce potem w szkole oficerskiej. Wiosną 1940 walczył we Francji i został odznaczony Krzyżem Kawalerskim za zasługi na froncie. Było to wówczas bardzo sensacyjne, ponieważ był jednym z pierwszych żołnierzy, którzy nie byli oficerami, a mimo to otrzymali Krzyż Rycerski. To dało mu kolejny impuls w jego karierze w SS. Oficjalnie jednak pozostawał w Wehrmachcie do 1942 r. i praktykował prawo, kierowany przez posłów pod jego nieobecność. Z praktyki zrezygnował dopiero w 1942 r., kiedy ostatecznie przeniósł się do Policji Porządkowej. Nawiasem mówiąc, to też ciekawe: nie był zatrudniony przez policję bezpieczeństwa, czyli przez Reinharda Heydricha,

.

Całość oryginał: Instytut Pamięci Narodowej w j.niemieckim

Tłumaczenie translate.google.com.

KONFERENCJA „OSĄDZIĆ RZEŹ WOLI” („GENOCIDE WOLA 44”) [video]

KONFERENCJA „OSĄDZIĆ RZEŹ WOLI” („GENOCIDE WOLA 44”)
Warszawa, 28.09.2019
Część II – IPN „Przystanek Historia” ul. Marszałkowska 21/25

.
Otwarcie – prof. Piotr Witakowski

„Wydarzenia na Woli w sierpniu 1944” – dr Krzysztof Jabłonka

Śledztwo w GKŚZpNP dotyczące Rzezi Woli – Jolanta Chankowska

„Stan badań Rzezi Woli” – Katarzyna Utracka

Konferencja „Osądzić rzeź Woli” – Warszawa, 28 września 2019

Konferencja naukowa pod patronatem honorowym prezesa Instytutu Pamięci Narodowej Jarosława Szarka

• 

  Konferencja „Osądzić rzeź Woli” – Warszawa, 28 września 2019

• 

  Konferencja „Osądzić rzeź Woli” – Warszawa, 28 września 2019

• 

  Konferencja „Osądzić rzeź Woli” – Warszawa, 28 września 2019

• 

Konferencję poświęconą różnym aspektom zbrodni ludobójstwa, dokonanej przez Niemców na ludności Woli w pierwszych dniach Powstania Warszawskiego, poprzedziła Msza św. w kościele św. Wojciecha przy ul. Wolskiej 76, odprawiona o godz. 8.00.

O godz. 9:00 w kościele rozpoczęła się sesja, na którą złożyły się relacje świadków, filmy oraz prezentacja dokumentów. Towarzyszyła jej wystawa. Część konferencji odbywającą się w kościele otworzyła wicemarszałek Sejmu RP Małgorzata Gosiewska, która również objęła patronat nad konferencją.

Po południu w Centrum Edukacyjnym IPN „Przystanek Historia” przy ul. Marszałkowskiej 21/25 odbyły się dwie pozostałe sesje – historyczna i prawna.

►List prezesa IPN Jarosława Szarka do uczestników konferencji

 

PROGRAM

Część I – Kościół parafii św. Wojciecha, ul. Wolska 76

08:00 – 09:00 Msza Święta koncelebrowana

09:00 – 11.30

– Otwarcie konferencji i wystawy – wicemarszałek Sejmu RP Małgorzata Gosiewska

– Wystąpienie burmistrza Woli Krzysztofa Strzałkowskiego

– Blok świadectw i filmów dokumentalnych – przewodniczy red. Hanna Dobrowolska

• Film „Śladami rzezi Woli” – reż. Grzegorz Kutermankiewicz
• Wystąpienia świadków rzezi Woli
• Prezentacja relacji zmarłych świadków
• Prezentacja „Rzeź Woli w niemieckiej dokumentacji lotniczej” – Zygmunt Walkowski
• Film „Masakra Redemptorystów Woli” – ks. prof. Paweł Mazanka, Krzysztof Żurowski

Złożenie wieńców.

Przerwa  [indywidualne zwiedzanie wystawy].

Część II – Centrum Edukacyjne IPN Przystanek Historia, ul. Marszałkowska 21/25

[uczestnictwo dla osób zarejestrowanych poprzez stronę http://genocidewola44.pl/]

12:30 rejestracja

13:30 – 15:30 Blok historyczny – przewodniczy prof. Wiesław Wysocki

• List prezesa IPN Jarosława Szarka
• „Wydarzenia na Woli w sierpniu 1944” – Marek Strok
• „Rzeź Woli jako element zagłady Warszawy” – Wojciech Gardoliński, Józef Menes
• Śledztwo w GKŚZpNP dotyczące Rzezi Woli” – Jolanta Chankowska
• „Stan badań Rzezi Woli” – Katarzyna Utracka

Dyskusja

15:30 – 15:40 Przerwa

15:40 – 17:40 Blok prawny – przewodniczy prof. Piotr Daranowski

• „Rzeź Woli w świadomości społecznej” – prof. Andrzej Szpociński
• „Rzeź Woli – aktualne problemy odpowiedzialności” – prof. Tadeusz Jasudowicz
• „Niemieckie prawo okupacyjne regulujące stosunki polsko-żydowskie w Generalnym Gubernatorstwie” – prof. Bogdan Musiał
• „Straty i szkody wojenne Polski 1939-1945” – prof. Krzysztof Miszczak
• „Dochodzenie roszczeń od RFN za zbrodnie II wojny światowej” –   mec. Lech  Obara
• „Najwyższy Trybunał Narodowy”  – prof. Karol Karski

Dyskusja

17:55 – 18:10 Przerwa

18:10 – 19:10 Dyskusja generalna – przewodniczy red. Krzysztof Jabłonka

• Podjęcie uchwał
• Zamknięcie konferencji

 

Źródło –  IPN

Rzeź Woli (Instytut Pamięci Narodowej)

 

Od początku okupacji Warszawa była uznawana przez Niemców za centrum polskiego oporu. Generalny Gubernator Hans Frank w grudniu 1943 r. zapisał w swoim dzienniku „Mamy w tym kraju jeden punkt, z którego pochodzi wszystko zło: to Warszawa. Gdybyśmy nie mieli Warszawy w Generalnym Gubernatorstwie, to nie mielibyśmy 4/5 trudności, z którymi musimy walczyć. Warszawa jest i pozostaje ogniskiem zamętu, punktem z którego rozprzestrzenia się niepokój w tym kraju”. Miasto mimo, że formalnie zdegradowane przez Niemców do roli prowincjonalnego, pozostawało centrum polskiego życia. To tutaj funkcjonowały władze Polskiego Państwa Podziemnego oraz istniały prężnie działąjące struktury konspiracji wojskowej.

To właśnie z tych powodów wybuch Powstania Warszawskiego 1 sierpnia 1944 r. został potraktowany przez przywódców III Rzeszy Niemieckiej jako okazja do ostatecznego rozwiązania problemu jaki stanowiła Warszawa. Rozkaz Adolfa Hitlera o nakazujący zrównanie miasta z ziemią został doprecyzowany przez Reichsführera SS Heinricha Himmlera: „każdego mieszkańca należy zabić (w tym również kobiety i dzieci), nie wolno brać żadnych jeńców. Warszawa ma być zrównana z ziemią i w ten sposób ma być stworzony zastraszający przykład dla całej Europy”. Wykonanie tego zadania zlecono SS-Obergruppenführerowi i generałowi policji Erichowi von dem Bach-Zelewskiemu, któremu podporządkowano oddziały Wehrmachtu, SS i policji.

Od samego początku trwania walk na Woli Niemcy dopuszczali się morderstw na ludności cywilnej. Jednakże, te które miały miejsce w dniach 1-4 sierpnia 1944 r. miały charakter odwetu za sam wybuch powstania i miały ograniczony charakter. Ofiarą niemieckich zbrodni w tym okresie padali przede wszystkim mężczyźni w sile wieku, podejrzewani przez Niemców o powiązanie z podziemiem. Miały też wówczas miejsce pierwsze przypadki wykorzystywania przez Niemców ludności cywilnej w charakterze „żywych tarcz” osłaniających natarcia piechoty i czołgów, tak było w czasie ataków na powstańcze pozycje w rejonie ulic Okopowej i Wolskiej.

4 sierpnia wieczorem do Warszawy dotarły nowe siły niemieckie przeznaczone do stłumienia powstania. Było to 1700 żołnierzy kolaboracyjnej formacji RONA oraz skierowany następnie na Wolę batalion pułku SS „Dirlewanger”, a także batalion SS i Wehrmachtu przysłane z Poznania, oraz 608. pułk piechoty płk. Schmidta i batalion słuchaczy szkoły oficerskiej w Poznaniu. Siły te uzupełniało kilka kompanii niemieckiej policji zebranych z różnych miast Kraju Warty. Dowództwo nad tymi siłami objął gen. mjr policji Heinz Reinefarth. Rano 5 sierpnia siły te rozpoczęły natarcie w kierunku centrum Warszawy, głównie wzdłuż ulic Wolskiej i Górczewskiej. Równolegle już od samego rana trwała masakra ludności cywilnej, szczególnie w tych częściach Woli, które od pierwszych godzin powstania pozostawały w rękach niemieckich. Początkowo ludność cywilna mordowana była w mieszkaniach, piwnicach, na podwórzach kamienic i na ulicach. Wielokrotnie dochodziło do sytuacji podpalania przez Niemców bloków, i rozstrzeliwania uciekającej ludności przy pomocy karabinów maszynowych. W ten sposób mieli zginąć m.in. mieszkańcy tzw. domów Hankiewicza przy ulicy Wolskiej 105/109 (ok. 2 tys. ofiar). Po południu jednostki podległe gen. Reinefarthowi zmieniły taktykę.  Ludność cywilną z pobliskich domów spędzono do kilku wyselekcjonowanych miejsc i tam dopiero została ona zamordowana.

Projekt IPN „Wola Pamięci 1944” – 5 sierpnia 2012 r.

Redakcja BM24,

Wykażmy Wolę Pamięci! Nie pozwólmy, by zamordowani przez Niemców mieszkańcy Woli zostali zapomniani.

Projekt „Wola Pamięci 1944” – 5 sierpnia 2012 r.

„Wola Pamięci 1944” to projekt, którego celem jest upamiętnienie oraz przypomnienie wydarzeń związanych ze zbrodniami niemieckimi wobec warszawskiej ludności. Najbardziej okrutne zbrodnie, jakich dokonano na bezbronnych cywilach, miały miejsce w pierwszych dziesięciu dniach Powstania na Woli, Ochocie i w Śródmieściu. Szacuje się, iż podczas powstania zginęło około 200 tysięcy z 700.000 warszawiaków zamieszkujących objętą walkami powstańczymi Warszawę. Liczba ta, stanowiąca 1/3 mieszkańców stolicy, tylko w niewielkim stopniu obejmuje straty wynikłe z bezpośrednich działań. W większości ludzie ci, bez względu na wiek i płeć, zostali bestialsko zamordowani w masowych egzekucjach, przeprowadzanych przez oddziały zwalczające Powstanie, zgodnie z rozkazem Reichsfuehrera SS Heinricha Himmlera, by „każdego mieszkańca zabić”, a miasto „zrównać z ziemią”.